Vaandels

De Geschiedenis omtrent de vaandels van de Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd.

De Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd is, in haar betrekkelijke jonge leeftijd, toch al in het bezit van haar derde vaandel.

Wat bij de eerste twee vaandels opvalt is het stadswapen van de gemeente Sittard.

De kleursamenstelling van het stadswapen met een goudkleurig veld met daarin een
sabel(zwart) kleurig slangenkruis, was in eerste instantie een onherkenbaar beeld. Men dacht dat de hoofdkleur blauw moest zijn en een goude kleur voor het slangenkruis.
Uit onderzoek blijkt dat het heel aannemelijk is dat deze kleursamenstelling van goud en sabel(zwart) in het verleden wel gangbaar waren, ten tijde van Hertog Gulik. Uit navraag bij het Sittards archief verkreeg ik van dhr. P. Schulpen onderstaande informatie:

" Ik ken geen primaire archiefbron die iets zegt over de kleur van het oude stadswapen van
Sittard. Ik kan hierover dus niets met zekerheid zeggen. In de secundaire bron (HJLZ 1983,
pag.14) geeft dhr.Eussen aan dat een keuze voor de combinatie van goud(geel) en
sabel(zwart) verwijst naar het oude hertogdom Gulik (onderdeel van het Duitse Rijk)
waartoe Sittard behoorde. In het wapen van dit hertog wordt immers ook gebruik gemaakt
van deze kleuren."

Verder maakt dhr. Eussen duidelijk dat in het stadszegel van Sittard oorspronkelijk gebruik
werd gemaakt van een krulkruis. Vanaf de 18de eeuw werd dit langzaam maar zeker
verdrongen door een slangenkopkruis.

" Volgens secundaire bron maakt de schutterij hier in
1739 ook gebruik van. De schutterij heeft bij haar vaandels deze traditie voortgezet.
Ter aanvulling: In het gemeentewapen voor de nieuwe gemeente Sittard (1982) is men weer teruggekeerd naar het krulkruis. Bij de voor enkele jaren door De Mander uitgegeven Sittard vlag heeft deze vereniging gekozen voor het slangenkopkruis."

Mvg. Plv. Stadsarchivaris Sittard-Geleen, senior archivist De Domijnen

Uit het onderzoek van dhr. Eussen blijkt verder dat de gemeente Sittard op 20 oktober 1819 werd bevestigd met, in het gebruik van, het als volgt beschreven stadswapen: “van lazuur blauw, beladen met acht slangenkoppen van goud, het schild gedekt met een kroon van goud”.
Bij de aanvraag van dit stadswapen in 1819, was een afdruk van een oud schepenzegel meegezonden. Omdat verzuimd was de kleuren aan te geven, welke moesten worden toegepast, werden die van het rijkswapen toegekend. Bij het ontwerp van een wapen voor de nieuwe samengestelde gemeente tussen Sittard, Broeksittard, Munstergeleen en Limbricht in 1982, is een en ander gecorrigeerd.
Hieronder een afbeelding van de stadswapens van de destijds samengevoegde kernen.

Als we naar de kleursamenstelling van de wapenschilden van Munstergeleen, Boeksittard en Limbricht uit die tijd kijken, dan valt direct op dat steeds de kleuren goud, zwart en rood de boventonen voeren. Vandaar dat het dan ook zeer aannemelijk is dat, ten tijde van de aanvraag voor een stadswapen in 1819, de kleursamenstelling had moeten zijn: een gouden achtergrond, met acht slangenkoppen van sabel (zwart).

Bij koninklijk besluit werd op 23 augustus 1982 aan de, per 1 januari 1982, nieuw geformeerde gemeente een wapen verleend, waarvan de omschrijving luidt:

“in goud een krulkruis van sabel(zwart), in een schildvoet van keel drie kepers van goud. Het
schild gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren”.

Aan dit nieuwe stadswapen is goed te zien dat men weer terug gegaan is naar de gouden schildkleur en het krulkruis in sabel(zwart).

Sittard behoorde vroeger tot het hertogdom Gulik. Het hertogdom Gulik (Duits: Herzogtum Jülich) ook wel bekend als Land van Gulik, Gulikerland. Dit was eerst een graafschap en vanaf 1356 een hertogdom dat tot het Heilige Roomse Rijk behoorde. Het gebied omvatte een gebied tussen de Maas en de Rijn, met de Roer als de centrale as. De hoofdplaats was de gelijknamige stad Gulik (Jülich). Het hertogdom grensde aan het hertogdom Limburg en aan de twee naburige hertogdommen in het Rijnland, te weten Berg en Kleef.

Met uitzondering van enkele plaatsen in het huidige Nederlands-Limburg (waaronder Tegelen, Sittard, Born en Susteren) lag het geheel in het huidige Duitsland. Het hertogdom was binnen het Heilige Roomse Rijk ingedeeld bij de Nederrijns-Westfaalse Kreits.

Het eerste vaandel van de Sjtadssjötterie Sint Rosa, is door dhr. J. van Kempen ontworpen en geschilderd op geel veloursachtig stof. Vervolgens is het door Mevr. L. Pastwa – Janssen verwerkt en vervaardigd tot een bruikbaar vaandel. Het vaandel heeft dienst gedaan van 1989 tot 1993.

Op de voorzijde van het vaandels staat het Heilige Rosa afgebeeld. De Heilige Rosa is de patrones van de gemeente Sittard en ook van onze schutterij. In haar linkerhand heeft het anker vast, ten teken van Hoop. Haar rechterhand rust op de kerktoren van de H. Petruskerk en beschermd daarmede de gehele stad Sittard. Daaronder een guirlande met de naam van de schutterij.

Op de achterkant staat het stadswapen van de gemeente Sittard uit vroegere tijden, in kleursamenstelling: een goudkleurig veld met daarop het krulkruis in Sabel (zwarte) kleur.

Zie onderstaande afbeeldingen.

Ter gelegenheid van het vijf jarig bestaan van de Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd, liet men een nieuwvaandel vervaardigen.

Dit nieuwe vaandel is gerelateerd aan de zijden vaandels van de oude schutterij uit 1721. Deze informatie staat vermeld in het boekje: Sittard Historie en Gestalte, waarin op blz. 81 staat te lezen dat de schutterij naast haar zilverschat ook twee kostbare zijden vaandels, wit en blauw geruit, met in het midden op een cirkelvormig gouden veld, in sabel (zwart) het stadswapen met het slangenkruis, gedekt door een kroontje met drie fleurons. Deze hadden in 1739, 20 Reichstaler gekost.Ook hiervoor geldt dat de combinatie van goud (geel) en sabel (zwart) verwijst naar het oude hertogdom Gulik (onderdeel van het Duitse Rijk) waartoe Sittard behoorde. In het wapen van dit hertog wordt immers ook gebruik gemaakt van deze kleuren. Voor mij blijkt hieruit dat Sittard destijds Duitse (Beierse) invloed had.

Zoals op het vaandel te zien is, staat er geen naam van de schutterij meer op het vaandel. Dit had te had te maken met het feit dat veel van de gewone burgers ten tijden van 1739 nog analfabeet waren. Men kon destijds aan het wapen op het vaandel zien tot welke stad het behoorde. Dit vaandel heeft dienst gedaan tot 2013.

Aan de bovenzijde is het vaandel prijkte een door dhr. Henk Stessen uit rood en geel koper met de hand vervaardigde kroon. Aan de gele koperzijde voorstellend het stadswapen en aan de rode koperzijde voorstellend onze patrones de H. Sint Rosa. Deze fraai vervaardigde kroon is aan weerszijden voorzien van de initialen van de koperslager, nl. HS, waarbij de S over de H heen geslagen is.

Bij gelegenheid van het 25 jarig bestaan van de Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd, in 2013, werd er een nieuw vaandel gepresenteerd. Het was gebleken dat er tijdens schutters-optochten de afgelopen jaren veel vragen van de toeschouwers kwamen omtrent de herkomst van de schutterij. Veelal kon men aan het vaandel, met alleen het Stadswapen, niet koppelen aan Sittard. Er werd onderzoek gedaan naar een passende afbeelding voor het nieuwe vaandel, waarin de schutterij wel herkent zou worden. Deze afbeelding werd gevonden in de Sacristie van de H. Michielskerk, gelegen aan de markt te Sittard. Dit schilderij dateert uit 1828. Door medewerking van Deken Rens en het Kerkbestuur mocht de schutterij gebruik maken van deze afbeelding.

Op het schilderij staat afgebeeld de H. Rosa, stads-patrones van Sittard tevens ook patrones van onze schutterij. In haar linkerhand houd zij een anker vast met daarin hangend de stad Sittard, als teken van hoop. In haar rechterhand draagt zij het kruis als teken van geloof. Aan de linkerkant in het midden staat de H. Rosakapel in de Kollenberg. Deze kapel staat boven aan Kollenberg en werd in 1675 speciaal voor haar gebouwd. Op haar voorspraak kwam er een eind aan een besmettelijke ziekte (zwarte pest), die in de jaren 1668 en 1669 woedde. Als dank beloofde het stadsbestuur een kapel te bouwen en er elk jaar een dankprocessie naar toe te houden. En zo gebeurde.

Boven in het midden ziet u ook weer het ronde cirkelvormige schild in goudkleur met daarin in sabel de vier slangenkoppen. Verder moest er ook nog herkenbaarheid blijven bestaan vanuit ons vorige vaandel. Hieronder staat ons nieuwe vaandel afgebeeld. Duidelijk is de herkenbaarheid van de Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd terug te vinden in de volgende aspecten:

De blauw-wit geruite vlakken uit de vaandels van de oude schutterij van Sittard uit 1739.
De H. Rosa, met specifieke herkenbaarheden omtrent Sittard, waaronder het oude stadswapen in de kleuren goud en sabel(zwart).
De naam van de schutterij, waardoor de herkenbaarheid ook gewaarborgd wordt.
De bovenkant van de vaandelstok wordt weer gesierd door de handgemaakte koperen versiering welke ook gebruikt werd bij ons tweede vaandel.

Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd,
Jo Suijkerbuijk,
Archivaris Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd

De Geschiedenis omtrent de vaandels van de Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd.

Webmaster: